UNIDADE 15: O CONTINENTE EUROPEO E A UNIÓN EUROPEA

UNIDADE 14: A POBLACIÓN E OS SECTORES ECONÓMICOS DE ESPAÑA

UNIDADE 13: A IDADE CONTEMPORÁNEA
CAMBIOS POLÍTICOS E SOCIAIS. A REVOLUCIÓN FRANCESA


CAMBIOS ECONÓMICOS: A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL
CULTURA  E ARTE NO S.XIX


1ª Guerra Mundial
2ª Guerra Mundial
S.XX

UNIDADE 12: A IDADE MEDIA E A IDADE MODERNA

A IDADE MEDIA NA HISTORIA

OBXECTIVOS:
  • Coñecer as etapas da Idade Media
  • Coñoecer as diferentes invasións xermanas da Península Ibérica
  • Identificar a invasión musulmán na Península Ibérica
  1. INVASIÓNS XERMÁNS: SUEVOS, VÁNDALOS E ALANOS
  2. OS VISIGODOS
  3. AL-ANDALUS
A ALTA IDADE MEDIA: O FEUDALISMO

OBXECTIVOS:

  • Identificar os diferentes estamentos sociais da época: nobreza, clero e campesiños.
  • Coñecer as características dos tres estamentos sociais.
  • Diferenzar os dous tipos de edificacións no feudalismo da Idade Media: o Castelo e o monasteiro.
La organización social que surge en esta época se llama: FEUDALISMO. El FEUDALISMO es el régimen político, social y económico que alcanzó su máximo apogeo en Europa occidental entre los siglos lX y Xl. Se organiza en torno a una sociedad estamental ( grupos sociales cerrados y jerarquizados –privilegiados y no privilegiados- establecidos por Dios) basados en los lazos de dependencia y de vasallaje (compromiso personal. a través de un juramento público en el que el más poderoso  –señor-   ofrece protección al más débil    –vasallo- a cambio de su fidelidad, traducida en una serie de servicios (trabajo en sus tierras y castillo, en sus ejércitos, pago de impuestos).
La persona con potestad para otorgar tierras era el Rey;  los nobles, obispos… a cambio, le ofrecían su ayuda con soldados en tiempos de guerra.Estos nobles, generalmente los más importantes , juraban fidelidad al Rey, en un acto llamado homenaje, en el que el noble se arrodillaba ante el Rey, y a raíz del cual se convertía en vasallo (servidor del Rey). Estos, a su vez, repartían las tierras entre otros nobles más inferiores o caballeros, que se convertían en vasallos suyos.
En el escalón más bajo se encontraban los campesinos que trabajaban la tierra y estaban vinculados a ella (siervos de la gleba) con pocos derechos, escasa propiedad y ningún vasallo.
Según las leyes medievales, un campesino no era dueño de sí mismo. Todo cuanto poseían, incluida la comida, pertenecía al señor del feudo. Estaban obligados a trabajar para su señor.

EN RESUMEN:

La sociedad feudal tenía una estructura en forma de pirámide:
  • Arriba del todo se situaba el rey, que era señor de los nobles y clérigos principales, beneficiarios de la concesión de grandes feudos , a cambio de los cuales estaban obligados a rendir homenaje al monarca.
  • A su vez, estos nobles y clérigos principales tenían como vasallos otros nobles y clérigos de rango inferior.
  • Los campesinos, los artesanos y los burgueses -el grueso de la sociedad- constituían la base de la pirámide.
OS CASTELOS E OS MONASTEIROS
Unha das construcción máis coñecidas das ARQUITECTURA MEDIEVAL EUROPEA, son OS CASTELOS. Era un edificio fundamentalmente defensivo protexido por murallas, torres e fosos. Eran construidos polos NOBRES para dar protección e para proporcionar unha base segura dende a que puideran operar as forzas militares do lugar. Funcionaban como base de operacións para soldados profesionais, sobre todo da cabalería, que controlaba o campo circundante.

A ocupación ou a defensa dos castelos era unha práctica militar habitual a finais da IDADE MEDIA, debido á proliferación dos castelos e das cidades fortificadas e a súa importancia estratéxica. Aínda unha pequeña forza podía defender un castelo, facía faia un importante continxente para ocupalo. O atacante tiña que ter un exército o suficientemente grande e preparado como para poder controlar o campo que rodeaba o castelo, rexeitar a cualquer tropa de auxilio e asaltar directamente a fortaleza, ou alomenos manter un cerco estreito.

 Ao achegarse un exército ao castelo, os lugareños normalmente refuxiábanse no interior levando con eles cualquer obxecto de valor, sobre todo comida e armas. Sen embargo, si se esperaba co asedio fora moi longo, podíase impedir a entrada aos campesiños que non puideran loitar para así conservar os alimentos. No caso de que as negociacións fracasaran, os atacantes sopesaban coidadosamente a posibilidade de asaltar a fortaleza. Si se repelía un asalto rápido ou se consideraba demasiado arriesgado, os atacantes impedían a saída do castelo e comezaban o asedio.

Concebidos os CASTELOS na ALTA IDADe MEDIA como fortalezas para defenderse dos posibles  invasores, convertíronse no centro do poder señorial durante a época de apoxeo do FEUDALISMO.

Neste sentido, a vida no interior dun castelo medieval era un fiel reflexo da sociedade da época, estando no escalón máis alto a nobreza.

A TORRE Do HOMENAXE


 A torre do homenaxe era un pequeno castelo situado a menudo dentro do grande. Era un edificio fortificado que as veces servía como residencia para o señor. Se os muros exteriores caían, os defensores podían retirarse á torre do homenaxe para a defensa final.

AS MURALLAS

As murallas de pedra estaban feitas a proba de lume e protexidas contra as frechas e outros proxectiles. Un inimigo non podía trepar polas paredes verticais sen o equipo axeitado, como escadas ou torres de asalto. Os defensores ubicados enriba das murallas podían derribalos ou arroxarlles obxectos. Os atacantes estaban totalmente ao descuberto e debían disparar cara arriba, o que era unha gran desventaxa respecto dos defensores, que estaban moi protexidos e disparaban cara abaixo. A fortaleza e o valor de protección ofrecido polas murallas dos castelos aumentabase, cando era posible, construíndoas sobre riscos ou outras elevacións. 

OS MONASTEIROS

Durante os disturbios da Idade Media, uns cantos cristianos retiráronse da sociedade para vivir como ermitaños  . Os ermitaños, a súa vez, inspiraron aos

clérigos  aLOS MONASTERIOS realizar votos de pobreza e de servicio como resposta ás ensinanzas de Xesucristo.

Moitos destes clérigos formaron novas comunidades de relixiosos afins que recibiron o nome de MONASTEIROS. O Papa Gregorio alentou a construcción de monasteiros por toda a Europa cristiá. As tarefas destes monxes   repartíanse entre a oración, o traballo e o estudo.
Uns monxes traballaban nos hortos e outros copiaban libros na biblioteca do monasteiro.
Durante gran parte da Idade Media a cultura refuxiouse nos monasteiros convertíndose en centros culturais moi importantes e os monxes eran prácticamente os únicos que sabían ler e escribir. Por outra parte, ao recibir os tributos dos campesiños que cultivaban as súas terras, a igrexa era rica e parte destas riquezas dedicábanas a labores asistenciais: hospitais, axuda aos necesitados…
A VIDA COTIÁ NA IDADE MEDIA
 
A IDADE MODERNA

A SOCIEDADE ECONÓMICA NA IDADE MODERNA
ESPAÑA NA IDADE MODERNA

VISIÓN XERAL DA IDADE MODERNA EN ESPAÑA
  • Os Reis Católicos:
S.XVI:
Durante el siglo XVI se sucedieron en España los reinados de la dinastía de los AUSTRIAS, comenzando con Carlos I y continuando con su hijo Felipe II. Con ellos, España se convirtió en la nación más poderosa del mundo.
Cada territorio mantenía sus propias leyes e instituciones, pero todos tenían el mismo rey. El rey dirigía el ejército, declaraba la guerra y firmaba la paz con otros países. Algunas de sus decisiones como el cobro de impuestos o la aceptación de nuevas leyes eran aprobadas por los Parlamentos o asambleas de cada territorio. 

    • En 1516 Carlos I accedió al trono de España y gobernó un inmenso Imperio. Nieto de los Reyes Católicos, heredó de ellos el trono español que incluía las Coronas de Castilla y Aragón y todos sus territorios en América, Italia, África y el Mediterráneo y de su abuelo paterno, el Emperador del Sacro Imperio Germánico, obtuvo el título de Emperador y las posesiones de su familia en Alemania, Países Bajos y Francia. Como emperador recibió el nombre de Carlos V.

    • El reinado de Felipe II:
      Hijo de Carlos I, Felipe II (1527-1598) no heredó de él el gusto por las armas. De cultura refinada, le gustaban más los papeles. Trasladó su corte a Madrid por lo que, a partir de entonces, fue la capital de España. Mandó construir El Monasterio de El Escorial cerca de la capital.
      Creó el mayor Imperio con tierras en los cinco continentes.
      Fue un tenaz defensor del catolicismo. Por eso, musulmanes y protestantes fueron sus principales enemigos.
 S.XVII:
Las guerras del siglo XVI fueron largas y muy costosas. Por ello, tras la muerte de Felipe II, en 1598, el imperio hispano se debilitó y comenzó a fragmentarse.
Los reyes del siglo XVII, llamados los AUSTRIAS MENORES, Felipe III (1598-1621) Felipe IV(1621-1665) y Carlos II(1665-1700), dejaron el gobierno en manos de validos.

Felipe III:
 
Hijo de FELIPE II (1598 a 1621)
CARACTERÍSTICAS:
Fue un reinado “pacifista”.
Aparecen los primeros validos del Rey: Delegó las tareas de GOBIERNO en manos del valido Duque de Lerma. Ambos se enriquecieron a costa del dinero público.
Estableció mejores relaciones, por enlaces, con Francia (Isabel de Borbón se casó con el futuro rey Felipe IV), Inglaterra y Holanda.
Expulsó a los moriscos de España. Eran muy numerosos y muchos cultivaban las tierras. Su marcha se notó en la agricultura.
Tuvo problemas con los Países Bajos ( La Guerra de los 30 años).
 
Felipe IV:
 
Hijo de Felipe III (1621 a 1665) Valido: El Conde Duque de Olivares que era muy belicista.
Continúa con la Guerra de los Treinta Años (1618-1648):
Felipe IV intervino en favor de su tío el Emperador de Austria en guerra contra los protestantes. España perdió varias de sus posesiones europeas y supuso el fin de su hegemonía.
Pierde Portugal y Holanda.
España se empobreció y quedó en un estado lamentable.
 
Carlos II:
 
Carlos II, hijo de Felipe IV (1665 a 1700). Era conocido como “El Hechizado”. Desde su infancia tuvo una frágil salud y se le describe como de muy poca inteligencia. Incapaz de gobernar, dejó el poder en manos de sus diferentes favoritos.
Fue la época de la decadencia final del imperio Español, lo que fue aprovechado por Luis XIV de Francia “El Rey Sol” quien en sucesivas guerras le arrebató varios territorios.

 
S.VIII:
Al morir Carlos II en 1700 sin descendencia marcó el fin de los Austrias y el inicio de una GUERRA en la que se lucha por el poder entre dos bandos, en los que España nada tiene que hacer:

LA GUERRA DE SUCESIÓN

ESPAÑOLA

Se presentaron dos candidatos para suceder a Carlos II.
Por un lado Luis XIV, rey francés, quiere poner a su nieto Felipe V como rey de España; por otro lado, los ingleses, portugueses, holandeses y austríacos quieren poner al archiduque Carlos de Austria.

En España, la Corona de Castilla apoyó al candidato francés, mientras que la Corona de Aragón apoyó al candidato alemán. Al no haber acuerdo, se originó la guerra de Sucesión, que fue una guerra internacional y civil.
La guerra terminó en 1713 con la derrota de los franceses y con la firma del Tratado de Utrecht. Felipe de Anjou accedió al trono como Felipe V, pero el imperio hispánico perdió Gibraltar y otros territorios a favor de Austria e Inglaterra . Con Felipe V comienza en España la dinastía de los Borbones, que a día de hoy continúa con el actual rey Juan Carlos
TERRITORIOS CONSERVADOS Y PERDIDOS POR FELIPE V DESPUÉS DE LA GUERRA DE SUCESIÓN.
EUROPA TRAS LA GUERRA DE SUCESIÓN

LOS BORBONES

LÍNEA DEL TIEMPO. SIGLO XVIII. LOS BORBONES
cono5nuestrocoletierno.blogspot.com.es
Los Borbones llegaron al trono de España a principios del siglo XVIII y establecieron una nueva forma de gobierno: La monarquía absoluta, por la que se concedía al rey todos los poderes del Estado.
Durante el siglo XVIII se suceden los reyes Felipe V (1700), Fernando VI (1746) , Carlos III (1759) y Carlos IV (1788-1808) que emprendieron numerosas REFORMAS  influenciados por la Ilustración venida de Francia
  • Reformas administrativas: Los validos fueron sustituidos por los secretarios de Estado o ministros, que ayudaban al rey en las distintas tareas del gobierno.
  • Reformas agrarias: La agricultura mejora su producción. Se cultivan más terrenos y por primera vez se introduce la patata y el maíz traídos de América.
  • Obras públicas: Se mejoraron las comunicaciones con la construcción de obras públicas como carreteras y canales.
  • Reformas económicas: Se trató de mejorar la economía
    • Se crearon las fábricas reales, como la Real Fábrica de paños de San Fernando de Henares, que gozaban de la protección de los monarcas.
    • Se crearon las  compañías comerciales, que comerciaban con América bajo la protección real.
    • Se desarrollan muchas industrias de tejidos, porcelanas, vidrio…

COMPRUEBA CON ESTA ACTIVIDAD SI LO HAS APRENDIDO.

 
 
 

 
UNIDADE 11: A PREHISTORIA E A IDADE ANTIGA

PREHISTORIA E IDADES DA HISTORIA

OBXECTIVOS:
  • Situar a Prehistoria e as Idades da historia no tempo.
  • Situar a Idade Media na historia.
A IDADE ANTIGA
A IDADE ANTIGA NA PENÍNSULA
 UNIDADE 10: O CLIMA E OS RÍOS DE ESPAÑA
O CLIMA E OS SEUS FACTORES

O clima ven determinado, ao igual co tempo, polos elementos climáticos. Lembremos que son: a temperatura, a humidade, a presión atmosférica, o vento e as precipitacións.
Os factores climáticas tamén inflúen e determinan o clima dun determinado lugar, e son: a altitude, a latitude, a influenza do mar e o relevo.
O clima inflúe no modo de vida dos habitantes de cada zoa da Terra, nas súas actividades e no entorno natural que os rodea.
O clima, ademáis de cambiar de maneira natural, tamén o pode facer pola acción do home. As accións do home ao longo da historia influiron, e seguen influindo, nos cambios sobre o clima. A industrialización, a desforestación, o emprego de combustibes (petróleo, carbón, gas...), o transporte, a utilización dos fertilizantes e moitos dos nosos actos cotidianos inflúen negativamente no clima (efecto invernadoiro).

VARIACIÓNS DO TEMPO ATMOSFÉRICO DEBIDO ÁS ESTACIÓNS DO ANO
OS CLIMAS DE ESPAÑA
OS RÍOS DE ESPAÑA E AS SÚAS CARACTERÍSTICAS

UNIDADE 9: O RELEVO DE ESPAÑA

FORMAS DO RELEVO
O RELEVO DE ESPAÑA

PARA SABER MÁIS

O relevo  peninsular presenta as seguintes cacterísticas:
  • Altitude media elevada (660 m) a causa do gran altiplano que ocupa todo o centro peninsular.
  • Gran meseta central con importantes sistemas montañosos ao redor.
  • Numerosas cordilleras exteriores.
  1. A MESETA
  2. AS UNIDADES DE RELEVO QUE BORDEAN A MESETA
  3. CORDILLERAS EXTERIORES
    • Entre elas están:
      Relevo moi irregular e fracturado con bloques afundidos e levantados que dan lugar á formación de acantilados e rías na costa. As súas montañas son de cumes redondeados e pouca altitude.  CABEZA DE MANZANEDA  é o máis alto (1.778 m).
      Están entre a cordillera Cantábrica e os Pirineos. Son serras moi abruptas pero pouco elevadas e con moitos vales. Destacan  a SIERRA ARALAR.  e a SIERRA AIZKORRI,   co seu pico máis elevado o  AITXURRI   (1.551 m)
      Unen a Península con Europa.  Hai numerosos picos de gran altitude que superan os 3.000 m; destacan o ANETOMONTE PERDIDO
      Trátase de serras paralelas á costa mediterránea que pechan a depresión do Ebro ao mar. Destacan: MACIZO DE MONTSERRAT  e SERRA DE MONTSENY co seu pico máis alto TURÓ DE L´HOME con 1.712 m.
      Situados ao longo do sueste peninsular, están compostos por dúas aliñacións montañosas:
      • CORDILLERA PENIBÉTICA

                                            Paralela á costa.  Destaca SIERRA NEVADA   e o pico   máis alto da Península Ibérica,  o MULHACÉN, e a SIERRA DE RONDA.
      • cordillera suBbética

                                            De menor altitude, esténdese polo interior. Destacan a SIERRA DE CAZORLA ,   A SIERRA DA SAGRA    e a SIERRA  DE SEGURA
    •  
    •  Mapa conceptual con enlaces
    •  
  4. Repasa e xoga
    • O medio natural español
O RELEVO INSULAR

     O ARQUIPÉLAGO BALEAR  é pouco montañoso e predominan as llanuras. Só destaca a SERRA DE TRAMUNTANA, ao norte da isla de Mallorca.
   No ARQUIPÉLAGO CANARIO  o relevo é moito máis montañoso. As illas occidentais son máis elevadas que as orientais. Na illa de Tenerife, atópase o PICO DO TEIDE  que, con 3.718 metros é a montaña máis alta do noso país.
 
AS DEPRESIÓNS
 
As depresións son terras llanas, rodeadas por terras máis altas. As máis importantes da Península Ibérica son as do Ebro e a do Guadalquivir.

Depresión do  Ebro:

É unha zona llana afundida que se atopa entre os Pirineos e o Sistema Ibérico. Por ela discorre o río Ebro.

Depresión do Guadalquivir:

É unha zona llana afundida que está entre Sierra Morena e os Sistemas Béticos. Por ela discorre o río Guadalquivir.

Cabos, golfos e ríos de España
  • ACTIVIDADES REPASO:

Si elixes o apartado MONTAÑAS, poderás aprender  as montañas e as depresións dun xeito moi, moi fácil e moi divertido.
EUROPA
OS CONTINENTES


UNIDADE 8: A LUZ E O SON

A LUZ
O SON

Ao golpear un obxecto, prodúcense vibracións que, ao chegar os oídos, transformanse en sons. O son é una forma de enerxía, chamada enerxía sonora, que aparece cando un corpo vibra.
A enerxía que leva una onda sonora é moi baixa e midese en decibelios.
Cando o son é demasiado alto, a certo nivel de deciberios o son pode ser perxudicial para a saúde, e se volve perigoso.
Para ter una idea  de cando o son se volve perigoso, aquí tedes as seguintes medidas sonoras:
  • Respiración normal: 10 deciberios
  • Conversación normal: 60 deciberios
  • Tráfico normal e fluido: 80 deciberios
  • Son perigoso: 120 deciberios
Ao acadar os 120 e pasar desta medida de deciberios, o son considerase perxudicial porque orixina unha contaminación acústica. O son denominase ruido cando é desagradabel.
 
O son reflexase: o eco e a reverberación.
Unha onda sonora pode atopar obstáculos no seu percorrido de propagación, que alterarán a súa traxectoria e velocidade e iso terá consecuencias no son resultante. Os efectos acústicos máis destacados son o eco e a reverberación.
 

 

UNIDADE 7: A ELECTRICIDADE E O MAGNETISMO

UNIDADE 6: A ENERXÍA
UNIDADE 5: A NUTRICIÓN

 UNIDADE 4: A REPRODUCCIÓN

UNIDADE 3: O APARATO LOCOMOTOR
Nota: ver vídeos pen-drive


UNIDADE 2: RELACIÓN E COORDINACIÓN
  1. Sistema nervioso (vídeo)
  2. Sistema nervioso - reflexos (vídeo)
  3. A neurona
  4. A neurona de Cajal
  5. Sistema nervioso central
  6. O "diálogo" das neuronas
  7. Actividade 1
  8. Actividade 2
  9. Repaso
Nota: ver vídeos pen-drive

UNIDADE 1: A NOSA SAÚDE

Vídeos: Isaac Peral